گفتگوی چهارم برنامه راه و چاره به موضوع مالیات اختصاص یافته است.
مهندس وحید عزیزی دبیر کارگروه مالیات دولت سایه در گفتگو با پایگاه اطلاع رسانی دکتر جلیلی گفت:
- به صورت عمومی، مالیات حق عضویت در جامعه است که درآمد حاکمیت را برای ادای وظایفی مثل تامین امنیت، بهداشت و آموزش عمومی فراهم می‌کند.باز توزیع درآمد و تنظیم‌گری فعالیت‌های اقتصادی از دیگر اهداف اخذ مالیات است.
- در کشورهایی که بر روی بازار آزاد و سرمایه‌داری تاکید میشود نیز تکیه بحث‌های مالیاتی بر دهک‌های بالای جامعه است. در آمریکا، کشورهای اسکاندیناوی و بسیاری از کشورهای اروپایی قرار بر باز توزیع درآمدها از طریق مالیات است.
- در موضوع تنظیم‌گیری نیز یکی از کارکردهای اخذ مالیات این است که میان فعالیت‌های مولد اقتصادی با فعالیت‌های غیرمولد(مثل دلالی) تفاوت ایجاد گردد.
- یک نظام مالیاتی مطلوب باید هر سه‌ی این اهداف را محقق کند. وجود حس تبعیض مالیاتی در میان مردم، ناشی از عملکرد نامطلوب در این زمینه است.
- کسانیکه به یک اندازه درآمد دارند از یک نوع فعالیت، به یک اندازه مالیات پرداخت نمیکنند یا کسانیکه فعالیت غیرمولد دارند مشمول مالیات نیستند و کسانیکه درآمد کارمندی یا کارگری دارند ابتدا مالیات‌شان اخذ میشود و سپس حقوق‌شان پرداخت می‌گردد.
- اکثر کشورهای دنیا بیش از 50 درصد درآمد بودجه خود را از طریق مالیات تامین میکنند و در ایران نیز حدود 30 درصد درآمدهای جاری از بودجه تامین می‌گردد.
- میانگین نسبت مالیات به تولید ناخالص داخلی در کشورهای دنیا بیش از 15 درصدو در ایران حدود 6 درصد است؛ مشخصا ما از ظرفیت مالیاتی خود به درستی استفاده نمیکنیم.
- در ایران دو دسته مالیات اخذ میشود: مالیات های مستقیم نظیر اخذ مالیات به صورت مستقیم از درآمد یا دارایی اشخاص و مالیات‌های غیر مستقیم نظیر مالیات بر مصرف کالا و خدمات همچون مالیات بر ارزش افزوده یا مالیات بر کالاهای وارداتی در گمرک.
- بحث مالیات بر ارزش افزوده دو اشکال جدی دارد؛ یکی آنکه عمده درآمد دهک‌های پایین در مصرف کالا و خدمات هزینه میشود و فشار بیشتری از این مالیات بر دهک‌های پایین اعمال می‌گردد. مشکل جدی‌تر این است که ما اصلا این قانون را بدرستی اجرا نمیکنیم و قانون آن هنوز در مرحله آزمایشی است.؛ قرار نیست این مالیات چندین باره اخذ شود و باید یک مرتبه از مصرف کننده نهایی اخذ شود اما بدلیل آنکه زیرساخت‌های لازم اخذ این مالیات تامین نشده است، در بسیاری از موارد چند مرتبه مالیات در هریک از مراحل تولید تا مصرف اخذ میشود.
- در جلساتی که با اصناف مختلف صنعتی داشتیم، این مسئله به صورت جدی پیگیری شد و خوشبختانه موارد اصلاحی آن توسط مجلس محترم صورت گرفت. پیشنهاد کارشناسی دولت سایه به نمایندگان مجلس، کاهش نرخ مالیات بر ارزش افزوده از 9 درصد به 5 درصد بود.
- تولیدکننده‌ای که می‌خواهد مالیات خود را پرداخت کند، بیچاره میشود! قوانین پیچیده، آیین‌نامه‌های متعدد و اعمال سلیقگی قانون دست و پای تولیدکننده را می‌بندد؛ در حالیکه در بسیاری از کشورها سامانه‌های الکترونیکی این مشکل را حل کرده است.
- معتقدیم درآمدهای مالیاتی کشور با این شرط که به آحاد جامعه و بخش تولید فشار وارد نشود، به مراتب قابل افزایش است. این افزایش درآمد در واقع جلوگیری از فرار مالیاتی حداقل صد هزار میلیاردی در کشور است.
- وقتی زیرساخت اخذ مالیات موجود نیست، فرار مالیاتی به راحتی صورت می‌گیرد. طبق قانون، همه دستگاه‌های کشور موظف به ارائه اطلاعات مالی خود به سازمان امور مالیاتی هستند اما این کار به درستی صورت نمی‌گیرد.
- در برخی کشورها، قوی‌ترین پلیس، پلیس مالیاتی است و برخی تبهکاران مشهور دنیا را پلیس مالیاتی دستگیر می‌کند.
- آقای رئیس جمهور گفتند ما سرک به حساب‌های مردم نمیکشیم؛ این حرف غیرکارشناسی و منشاء فرار مالیاتی است و ذی‌نفعان بسیاری دارد.
- یکی از خانواده‌هایی که در کشور معروف به واردکننده خودرو هستند، تازه یکسال است که توانستند از آنها مالیات اخذ کنند.
- رئیس سازمان امورمالیاتی سال گذشته اعلام کردند که 300 هزار نفر در کشور با گردش مالی میلیاردی وجود دارند که نیمی از آنها هیچگونه پرونده مالیاتی ندارند.
- خیلی صریح عرض میکنم؛ برای جلوگیری از فرار مالیاتی به میزان کافی قانون داریم اما اجرا نمی‌شود. ایجاد هماهنگی میان وزارت‌خانه‌ها و نهاد های اقتصادی برای جلوگیری از فرارمالیاتی وظیفه شخص رئیس جمهور است که انجام نمی‌گردد.
- مسئولان دولتی مغالطه میکنند و میگویند آیا با این وضعیت رکودی میخواهیم مالیات تولیدکنندگان را افزایش دهیم؟ اصلا قرار نیست از تولیدکنندگان مالیات بیشتری اخذ بشود.
- متاسفانه معافیت‌های مالیاتی گسترده‌ای در مجلس ششم تصویب شده است که تاکنون اثرات آن باقیمانده است. بسیاری معافیت مالیاتی وجود دارد که کلی و نامشخص است؛ برای مثال مدارس غیرانتفاعی، باشگاه‌های ورزشی، فعالیت‌های فرهنگی همگی معاف از مالیات هستند اما بسیاری از فعالیت‌های فرهنگی نظیر سینما و .. کاملا اقتصادی است.
- مالیات از سود کسر میشود؛ پس دلیلی ندارد این حجم از معافیت مالیاتی در کشور وجود داشته باشد.
- معافیت‌های مالیاتی تبدیل به بستری برای فرار مالیاتی و حتی پولشویی شده‌اند؛ پرونده‌های اخیر قضایی که مربوط به اشخاص فعال در حوزه فعالیت‌های هنری بود، نشانگر همین امر است.
- حداقلی ترین کار در بخش‌های ذی‌حق معافیت، ممیزی شدن است تا معلوم شود سود این اشخاص حقیقی و حقوقی چه میزان است.
- عمده درآمدهای بالا در کشور، درآمد از عایدی سرمایه است که معاف از مالیات هستند. یعنی بزرگترین محل درآمدی کشور را معاف کردیم و در عوض آن به دنبال اخذ مالیات از تولیدکنندگان بودیم!
- با نظام مالیاتی خود عملا تولیدکننده‌ای که با هزاران زحمت کار تولیدی می‌کند را تحت فشار قرار میدهیم و حتی او را تشویق میکنیم که تولید را رها کند و سرمایه‌اش را در بانک بگذارد تا مالیات هم ندهد!
- یکی دیگر از مشکلات نظام مالیاتی کشور این است که برخی از پایه‌های مالیاتی اصلا تعریف نشدند؛ همانند مالیات از ثروت و ..
- بحث اصلاح قانون مالیات های مستقیم هر سال توسط دولت وعده داده میشود که لایحه آن به دست مجلس برسد اما معطل مانده است.
- امیدوار بودیم که با ارسال این لایحه، نظام مالیاتی کمی عادلانه تر شود اما دولت هنوز آن را به مجلس تقدیم نکرده است.