در ادامه سلسله برنامه های «راه و چاره»، پایگاه اطلاع رسانی دکتر سعید جلیلی به بررسی مسئله دانه‌های روغنی با حضور دکتر مراد محمدی، عضو کارگروه کشاورزی دولت سایه پرداخت.
دکتر محمدی در این گفتگو خاطرنشان کرد:
- در تهیه بیش از 84 درصد کالای روغن در کشور وابستگی وجود دارد و سالانه حدود 4 میلیارد دلار صرف واردات دانه‌های روغنی و کنجاله می‌گردد.
- این وابستگی علاوه بر متاثر کردن صنعت دام و طیور، امنیت غذایی کشور را نیز تهدید در سالهای گذشته، ارز بسیاری به منظور تهیه دانه‌های روغنی از کشور خارج شده و این در حالی است که سرمایه‌گذاری مناسب و افزایش ضریب خودکفایی در حوزه بسیار کمرنگ بوده است.
- علت این وابستگی، پایین بودن سطح زیر کشت دانه‌های روغنی در کشور است. هر ساله حدود ۴۵۰ هزار تن دانه روغنی در کشور تولید می‌شود که طبیعتا پاسخگوی کشور نخواهد بود.
از سوی دیگر وقتی کشور در تامین دانه‌های روغنی با وابستگی جدی روبه‌روست، کلیه مشکلات واردات اعم از مشکلات تامین مالی، انتقال پول و ... در موضوع روغن نیز تاثیر گذار است. - سرانه مصرف روغن در سال 99 به 21 کیلوگرم رسیده است اما سرانه مصرف جهانی حدود 12 کیلوگرم است.
- نیاز به کنجاله در کشور، سالانه 3.5 میلیون تن است؛ در حالیکه ظرفیت تصفیه روغن و ظرفیت روغن‌کشی در کارخانجات به ترتیب 3.9 و 6.5 میلیون تن در سال است و تقریبا مشکلی در زمینه تولید کشور را تهدید نمی‌کند.
- مطابق آمار ها 1.2 میلیون تن واردات روغن خام، 2.66 میلیون تن واردات دانه‌های روغنی و 1.4 میلیون تن واردات کنجاله در سال 98 صورت گرفته و در همین سال حدود 2 میلیون تن روغن تولید و عرضه شده است که نزدیک400هزار تن مازاد نیاز کشور بوده است.
- در 10 ماهه اول سال 99، بیش از 18 درصد نسبت به مدت زمان مشابه در سال 98، کاهش تولید داشتیم و این اتفاق بیشتر ناشی از مشکلات واردات دانه های روغنی بوده است.
- کشت کلزا به دلائل مختلف برای کشور به صرفه‌تر است اما قیمت خرید تضمینی آن برای کشاورزان هنوز به صرفه نیست.
در سال ۹۸ به نسبت سال ۹۴ میزان کشت کلزا ۹ برابر شده است و ۲۵۰ میلیون دلار صرفه‌جویی ارزی صورت گرفته است. این نشان می‌دهد که میتوان با تعرفه گذاری بهتر، به سمت افزایش ضریب خودکفایی حرکت کرد.
از جمله چالش‌های عمده عدم خودکفایی، اختصاص ارز ۴۲۰۰ تومانی به دانه‌های روغنی است. طبیعتا با پرداخت این یارانه، تناسب میان هزینه‌های تولید و قیمت محصول وارداتی به هم میخورد و صنایع داخلی به واردات تمایل بیشتری دارند.
همین یارانه را میتوان در زمینه افزایش قیمت خرید تضمینی در اختیار کشاورزان قرار داد؛ هم صرفه‌جویی ارزی صورت می‌گیرد و هم وابستگی کمتر می‌گردد.
وقتی کنجد از دسته دریافت‌کنندگان ارز ۴۲۰۰ تومانی خارج شد، تولید آن بسیار افزایش پیدا کرد. همین اتفاق می‌تواند برای کلزا و آفتاب‌گردان نیز اتفاق بیفتد و منفعت آن هم به کشاورزان برسد و هم قیمت و دسترسی مناسب برای مردم فراهم شود.
پیشنهاد کارشناسی ما، حدف ارز ۴۲۰۰ تومانی از دسته کالاهای دانه‌های روغنی و صرف این یارانه به کشاورزان است.
ظرفیت کشت دانه های روغنی در کشور فراهم است و تولید داخلی می‌تواند به عمده نیاز های کشور پاسخ دهد. همان رفتاری که در قبال کشت قراردادی کارخانجات شِکر شد، در زمینه روغن نیز جواب داده خواهد داد.
حتی با فرض عدم تصمیم‌گیری در زمینه حدف ارز ۴۲۰۰ تومانی در زمینه دانه های روغنی،با وضع تعرفه‌های مناسب میتوان از سرکوب تولید داخلی در این زمینه جلوگیری کرد.