بسمه تعالی
به گزارش پایگاه اطلاع رسانی دکتر جلیلی، در این جلسه که با حضور دکتر سعید جلیلی برگزار شد، دکتر غلامحسین آقایا رئیس اسبق موسسه پژوهش و برنامه ریزی اقتصاد کشاورزی، دکتر جواد توکلیان نماینده سابق جمهوری اسلامی ایران در فائو، دکتر عباسی استاد بیوتکنولوژی گیاهی دانشگاه تهران، دکتر جعفر خلقانی معاون اسبق برنامه ریزی وزیر جهاد کشاورزی، دکتر ابراهیم پورجم عضو هیات علمی دانشگاه تربیت مدرس، دکتر نوروزیان عضو هیات علمی دانشگاه تهران، دکتر سید جواد میر مدیر کل سابق بین الملل وزارت جهاد کشاورزی و مهندس داداشی کارشناس مسایل کشاورزی حضور داشتند.
در ابتدای این جلسه دکتر جلیلی با تاکید بر اهمیت بحث کشاورزی گفت: اگر مسیر صحیحی در کشاورزی طی می شود وظیفه همه ماست آن را تقویت و تایید کنیم هم چنانکه اگر هم اشکالی وجود داشته باشد باید کمک شود تا تصحیح شود و اگر هم موضوع یا اولویتی مورد غفلت قرار گرفته باید تذکر داده شود تا مشکلات به حداقل رسیده و مسیر به شکل صحیح طی شود. وی در ادامه با تاکید بر اینکه تشکیل این قبیل جلسات و رصد مشکلات واقعی کشور مصداق یک «کار سیاسی صحیح» است گفت: برخلاف تصوری که برخی از کار سیاسی دارند، ما معتقدیم کار سیاسی صحیح، رصد مشکلات اصلی کشور و ارائه راه حل برای آنهاست نه کارهای صرفا انتخاباتی، زرد و زودگذر که کمکی به حل مشکلات و تعالی فرهنگ سیاسی کشور نمی کند.
جلیلی در بخش دیگری از سخنانش گفت: در بررسی هایی که تاکنون کارگروه کشاورزی ما داشته است، جناب مهندس حجتی وزیر کشاورزی نسبت به برخی وزرای دیگر عملکرد بهتری داشته اند، هرچند اشکالاتی نیز وجود دارد که در این جلسه به آنها خواهیم پرداخت.
در ادامه این جلسه مهندس داداشی کارشناس مسایل کشاورزی و در ارائه جمع بندی بعمل امده از برنامه وزارت جهادکشاورزی با نگاه به اسناد بالا دستی ابتدا به بیان نقاط قوت وزیر کشاورزی پرداخت که اهم آنها به شرح ذیل است:
- «روحیه جهادی و شجاعت مواجهه با مشکلات»
- «اعتقاد به اهمیت امنیت غذایی و خودکفایی در محصولات اساسی و راهبردی»
- «تأکید بر اصلاح برنامه‌های بخش به‌جای توقف یا حذف در راستای بهره‌برداری پایدار و مقابله با تخریب منابع طبیعی»
- «استقبال از طرح‌های علمی نوین در راستای افزایش بهره‌وری»
- «اهتمام و سرعت بخشیدن به اجرا و تکمیل طرح 550 هزار هکتاری خوزستان و ایلام»
- «تأکید بر لزوم حمایت دولتی از بخش کشاورزی و اذعان به حمایت‌های گسترده کشورهای OECD از بخش کشاورزی»
- «تأکید بر حفظ روند افزایش تراز تجاری کشور در بخش کشاورزی در راستای اقتصاد غیرنفتی»
- «تقویت کشت فراسرزمینی در محصولات آب‌بر و داشتن برنامه اجرایی مدون برای تداوم سیاست‌ها در راستای خودکفایی در محصولات اساسی»
- « تأکید بر اجرای قانون تمرکز وظایف و کنترل ابزار تأمین کلان بازار مواد غذایی در سالهای پیش رو در دولت دوازدهم»
- «حمایت از به‌کارگیری نهاده‌های اصلاح‌شده و مقاوم به شرایط اقلیمی در راستای افزایش تولید، مثبت شدن تراز تجاری و بهبود معیشت و اشتغال بخش کشاورزی»
- «تاکید بر لزوم جلوگیری از واردات بی رویه در راستای حمایت و افزایش تولید داخل و خودکفائی»
- «تاکید بر لزوم به کارگیری ظرفیت های بخش خصوصی در مدیریت کارآمد منابع پایه و افزایش تولید»
- « توجه به ظرفیت های غیرفعال از جمله توسعه باغات در اراضی شیبدار»
- «تاکید بر مدیریت مصرف آب از طریق افزایش بهره وری، توسعه سیستم های نوین آبیاری»
- «توجه به توسعه صادرات دارای مزیت نسبی»
- «هدفمند کردن برنامه به ویژه در قالب پروژه های اجرایی»
- «توسعه آبخیزداری و احیای مراتع: حمایت از ایجاد تشکل های مردمی، رفع موانع حقوقی واگذاری اراضی»
- «کاهش هزینه واسطه گری»
- «ایجاد ذخایر راهبردی»
در ادامه جلسه به نقاط ضعفی که در برنامه احتیاج به تصحیح ویا تکمیل دارندپرداخته شد که اهم آن عبارتند از:
- «کم‌توجهی به خوداتکایی و قطع وابستگی در تأمین نهاده‌های اولیه تولید (بذر، واکسن، مرغ لاین، اسپرم گاو، تخم ماهی و ...)»
- « عدم‌حمایت مؤثر در ایجاد و تقویت نهادهای دانش‌بنیان داخلی و تکیه‌بر انتقال فن‌آوری از خارج»
- «فرصت سوزی در ساماندهی شبکه اطلاعات و استاندارد تولید در راستای بهره‌برداری هرچه بیشتر از فرصت‌های صادراتی»
- «عدم هدف‌گذاری عددی در شاخص‌های توسعه بخش کشاورزی»
- « فقدان برنامه عملی برای اصلاح زیرساخت‌های واگذار اراضی به بخش خصوصی در طرح‌های آبخیزداری، مرتع‌داری و زراعت چوب»
- « عدم ارائه برنامه برای ایجاد هاب تجاری و تنوع بخشی به مبادی واردات»
- « نبود برنامه برای مبحث امنیت بیولوژیک»
- « لزوم تنوع بخشی و متناسب نمودن حمایتها با اقشار مختلف کشاورزان خرده پا و ضعیف تا کشاورزان صنعتی»
- « توجه کم یا عدم توجه به بحث سلامت و کیفیت و استانداردهای تولید محصولات کشاورزی»
- « عدم ارائه برنامه مشخص برای ارتقاء مشارکت مردمی و بخش خصوصی در جذب سرمایه گذاری به ویژه در رقابت با سایر صنایع و حوزه های اقتصادی»
- « نداشتن برنامه برای اصلاح کمی و کیفی مصرف نهاده های شیمیایی»
- « نبود برنامه برای شناسایی و فعال سازی ظرفیت های بالقوه بخش کشاورزی از جمله منابع انسانی، فارغ التحصیلان، کشت دیم، کشت دوم، و ...»
- « عدم ارائه برنامه برای پیشگیری و کنترل بیمارهای دامی (وجود شبکه‌های مراقبت، پیش آگاهی و کنترل عوامل خسارت‌زای دامی»
- « نداشتن برنامه برای پایش منابع پایه بخصوص آب و پهنه بندی خاکی کشور»
- « ضعف برنامه ها برای ساماندهی بازار و حذف واسطه گری در بازار»
- « نداشتن برنامه برای تدوین و طراحی الگوی کشت در کشور و اجرایی نمودن آن و رفع تکلیف وزارت خانه با گره زدن موفقیت در این زمینه به سایر بخش ها»
- « فقدان نظام بهره برداری منسجم و کارامد از منابع آب در بخش کشاورزی و نبود برنامه»
- «عدم ارائه برنامه برای کنترل کیفی تولید و توزیع نهاده‌ها و تولیدات در بخش کشاورزی»
- «عدم ارائه برنامه مشخص برای توسعه صادرات به کشورهای مستعد و الزام تولیدکنندگان و صادرکنندگان به رعایت استانداردها و صرفا بسنده کردن به ارائه مشوق به صادرکننده»
- «نبود برنامه برای کاهش فاصله طبقاتی در بین اقشار مختلف کشاورزان»
- « عدم ارائه برنامه برای کاهش فاصله درآمدی کشاورزان با سایر صنایع و مشاغل در راستای تامین امنیت شغلی کشاورزان»
- «نداشتن برنامه برای ایجاد و توسعه ارتباط، همکاری و تعامل ضعیف بین مراکز علمی- دانشگاهی و سازمان های تحقیقاتی»
- «عدم ارائه برنامه مناسب جهت مشارکت بخش خصوصی در امر تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی»
- «نبود برنامه برای مدیریت و بازیافت و بازچرخانی آب های کشاورزی»، «تکیه بر کشت فراسرزمینی در خودکفائی برخی محصولات به ویژه محصولات آب بر ذرت دانه ای و دانه های روغنی»
- «محدود بودن برنامه های جذب سرمایه گذاری خارجی و عدم ارائه برنامه کارآمد»
- « نداشتن برنامه برای کنترل بیولوژیکی و سلامت محصولات وارداتی»
- «نبود برنامه برای بومی سازی فناوری ها و توسعه متوازن آن متناسب با الگوی کشت»
- « عدم ارائه برنامه برای هدفمندسازی یارانه»
- «نبود برنامه برای ارائه کمکهای فنی و اعتباری برای نوسازی باغهای فرسوده کشور»
- «نبود برنامه پوشش بیمه اجباری کلیه دامها در مقابل بیماری‌های مشترک و واگیردار»
در ادامه این جلسه دکتر نوروزیان عضو هیات علمی دانشگاه تهران گفت: متاسفانه یکی از رویه های غلط وزارت جهاد کشاورزی جایگزینی ذخایر ژنتیک خارجی بوده که این رویکرد باید تغییر کند زیرا باعث خروج ارز از کشور شده و در دراز مدت نیز منجر به نابودی ذخایر بومی خواهد شد و به سادگی نباید نژادهای دیگر را جایگزین نژادهای بومی کرد.
در ادامه دکتر جواد توکلیان نماینده سابق جمهوری اسلامی ایران در فائو گفت: باید الگوی مصرف مردم بر اساس اکوسیستم کشور تغییر کند تا به لحاظ اقتصادی، کشور بهره بیشتری ببرد. وی افزود: اگر باور داریم که کشاورزی باید محور پیشرفت کشور باشد لازم است تا سایر وزارتخانه ها نیز رویکردشان تقویت و کمک به توسعه کشاورزی باشد نه آنکه همه مسئولیت فقط بر عهده این وزارتخانه باشد.
در ادامه دکتر عباسی استاد بیوتکنولوژی گیاهی دانشگاه تهران نیز گفت: جامعه کشاورزی ایران در حال مسن تر شدن است و در مقابل جوانان کشاورز تعدادشان نسبت به سالهای گذشته کمتر شده، از سوی دیگر فارغ التحصیلان این رشته نیز مهارت های عملی لازم را ندارند و متاسفانه تاکنون وزارت کشاورزی نیز نسبت به رفع این خلاء کار خاصی نکرده است.
وی در بخش دیگری از سخنانش با تاکید بر منایع عظیم ژنتیک در کشور، از محصولات تراریخته انتقاد کرد و گفت: متاسفانه موضع مهندس حجتی در این باره مبهم است و نمی توان نسبت به تامین امنیت غذایی مردم بی تفاوت بود زیرا همانقدر که تامین امنیت غذایی مهم است، تامین سلامت و ایمنی غذای مردم نیز مهم است.
در ادامه دکتر ابراهیم پورجم عضو هیات علمی دانشگاه تربیت مدرس برخی آمارهای ارائه شده توسط جهاد کشاورزی، را نادرست خواند . وی در ادامه با تاکید بر اجرایی بودن مهندس حجتی، گفت: یکی از محورهایی که معمولا در دوره های مختلف وزارت جهاد کشاورزی مورد غفلت واقع شده «لزوم کاهش ضایعات و افزایش بهره وری» است که امید است وزیر فعلی در 4 سال آینده نسبت به آن اهتمام داشته باشد.
در ادامه دکتر جعفر خلقانی معاون سابق وزیر جهاد کشاورزی گفت: یکی از اشکالات عدم توجه به موضوع مهم آمایش سرزمینی کشاورزی است و متاسفانه تغییر الگوی کشت در برنامه های مهندس حجتی دیده نمی شود. وی در ادامه با تاکید بر لزوم تخصیص یارانه ها به سمت تولید به جای مصرف، گفت: باید وزارت کشاورزی برنامه مدونی برای پرهیز از خام فروشی و تبدیل محصولات کشاورزی به ارزش افزوده داشته باشد.
خلقانی تاکید کرد: متاسفانه در دوره های مختلف بسیاری از برنامه های این وزارتخانه «درون بخشی» بوده و ارتباط آن با سایر وزارتخانه ها مشخص نیست و امیدواریم این مشکل در 4 سال آینده به حداقل برسد.
در ادامه دکتر سید جواد میر اقتصاددان با بیان اینکه با توجه به سابقه مدیریتی طولانی مدت مهندس حجتی، انتظارات از ایشان نیز بالاتر از بقیه است، گفت: به همین خاطر برنامه ارائه شده از سوی ایشان به مجلس برنامه جامع و در تراز تجارب کاری ایشان نیست. وی در ادامه با انتقاد از آمارهای ارائه شده این آمارها را ناقص و بعضا دور از واقعیت توصیف کرد و گفت: البته این اشکال فقط منحصر به دوره فعلی نیست و متاسفانه در دوره های قبل نیز این ایراد وجود داشته و یکی از کارهای مهم وزارت جهاد کشاورزی باید ارائه آمارهای واقعی و مستند به واقعیت ها باشد تا کارشناسان بر اساس آنها بتوانند نسبت به واقعیات کشاورزی در کشور برنامه ریزی و تحلیل کنند.
در ادامه این نشست، دکتر غلامحسین آقایا با اشاره به محصولات تراریخته گفت: در این باره باید یک مرجع مشخص وجود داشته باشد تا با ارائه نظر کارشناسی دقیق، نسبت به مضر یا غیر مضر بودن این محصولات حرف کارشناسی نهایی را اعلام کند. وی در بخش دیگری از سخنانش بر لزوم توجه وزارت کشاورزی نسبت به اصلاح ساختارها تاکید کرد و گفت: این امر بدون برنامه جامع و دقیق ممکن نیست و انتظار این است که در 4 سال آینده نسبت به این موضوع مهم اقدام جدی شود.
در پایان این جلسه دکتر جلیلی در جمع مباحث مطرح شده توسط کارشناسان گفت: یکی از نقاط قوت مهندس حجتی که در دولت قبلی و پیش از آن نیز در دولت هشتم سابقه تصدی وزارت کشاورزی را داشته «سابقه جهادی» است و به همین علت هم انتظار از ایشان بالاتر است.
نماینده مقام معظم رهبری در شورای عالی امنیت ملی در بیان دیگر ویژگی مثبت وزیر کشاورزی گفت: برخلاف برخی دیگر از مسئولان، وی بر موضوع «خودکفایی» تاکید داشته و از طرف دیگر بر «قانون تمرکز تولید و بازار محصولات کشاورزی» نیز توجه خوبی داشته است.
جلیلی افزود: مسئولان نباید هیچگاه تحت تاثیر برخی جو سازی های غلط، مصالح چند روزه را بر مصحلت های درازمدت ترجیح دهند و یکی از ویژگی های مثبت مهندس حجتی این بود زمانی که قیمت برخی کالاها در بازار افزایش داشته بلافاصله به واردات روی نیاورده و با تنظیم صحیح بازار، ودر نظر گرفتن مصلحت دراز مدت طوری عمل کرد که هم «تولید کننده» و هم «مصرف کننده» از این موضوع متضرر نشوند.
سهم وزارت جهاد کشاورزی در این میان چقدر است؟
عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام در ادامه گفت: مهندس حجتی مجموعا 42 پروژه اجرایی را برای 4 سال آینده بیان کرده اند که نفس این مساله پدیده مثبتی است اما اشکال انجاست که روشن نمی کند این برنامه قرار است چگونه و از چه نقطه ای شروع وبه چه نقطه ای برسد. وی افزود: در 90% برنامه سایر وزرا از جمله برنامه های آقای حجتی معلوم نیست چگونه قرار است از «وضع موجود» به سوی «وضع مطلوب» حرکت شود. رییس جمهور محترم در روز رای اعتماد مجلس به وزرا اعلام کردند که دولت می خواهد «اصلاح ساختاری» انجام دهد اما این موضوع مهم در برنامه های ارائه شده به مجلس مورد اشاره قرار نگرفته تا مشخص شود سهم وزارت جهاد کشاورزی در این میان چقدر است؟
جلیلی اظهار داشت: در کنار اصلاح ساختارها، باید بسیاری از سازو کارها نیز اصلاح شود و چه بهتر که وزارت جهاد کشاورزی که از ابتدای انقلاب اسلامی صبغه «جهادی» داشته، در این زمینه پیشگام و با ارائه ساز و کارهای جهادی برای سایر دستگاه ها و وزارتخانه ها تبدیل به یک «الگو» شود. در این زمینه انتظار می رفت تا در برنامه های مهندس حجتی توجه بیشتری به ظرفیت های مردمی و جهادی همچون «باشگاه کشاورزان جوان» بسیج سازندگی،اردوهای جهادی و ارایه برنامه برای استفاده از این ظرفیت ها می شد. نماینده مقام معظم رهبری در شورای عالی امنیت ملی تصریح کرد: یکی از بحث های مهم در زمینه «اصلاح ساختارها» رسیدن به آمارهای صحیح و قابل استناد است. آمارها باید کمک «راهبرد» باشند نه «راهزن» .
جلیلی در بخشی دیگری از سخنانش با تاکید بر اهمیت موضوع «آمایش سرزمین» گفت: این مساله مهم، مقدمه بسیاری دیگر از اصلاحات در عرصه کشاورزی است و وزارت جهاد کشاورزی باید به آن توجه مضاعفی داشته باشد. در بازدید هایی که معمولا از زمین های کشاورزی داشته ام، یکی از مهم ترین مطالبات کشاورزان این است که مسئولان کشاورزی استان، کشاورزان منطقه را برای «الگوی کشت» در زمینه کاشت، داشت وبرداشت راهنمایی نمی کنند و این مساله باعث ضرر و زیان بسیاری از کشاورزان می شود. وی همچنین با اشاره به ظرفیت بزرگ بخش کشاورزی برای ایجاد اشتغال در کشور گفت: وقتی دو مسئله تولید و اشتغال اولویت ها ی اصلی کشور است انتظار می رفت ظرفیت های بالقوه و بالفعل کشاورزی برای ایجاد اشتغال مشخص و برنامه خود را برای تولید و اشتغال حد اکثری در رسیدن به وضع مطلوب بیان می کردند.
جلیلی با اشاره به اهمیت صادرات در ایجاد انگیزه برای تولید اظهار داشت تولید کننده زمانی انگیزه بیشتری پیدا می کند که «فرجام تولید» در نقطه مطلوبی باشد. بخشی از تولیدات کشاورزی بازار داخلی دارد و بخشی دیگر نیز باید به وسیله صادرات در بازار خارجی به فروش برسد و این مساله فقط بر عهده وزارت جهادکشاورزی نیست بلکه سایر وزارتخانه ها نیز باید کمک کننداگر چه در برنامه به لزوم کمک دولت اشاره شده است اما شایسته بود انتظارات مشخص از سایر وزارت ها برای کمک به صادرات بیان شود.
مباحث بسیار مهم، خودکفایی و تامین نهاده های اولیه تولید است
دبیر سابق شورای عالی امنیت ملی کشورمان در بخش دیگری از سخنانش خاطرنشان کرد: یکی دیگر از مباحث بسیار مهم، خودکفایی و تامین نهاده های اولیه تولید است که باید مشخص شود برنامه وزارت جهاد کشاورزی در این باره چیست؟ این موضوع فراتر از بحث کشاورزی و مرتبط با موضوع «امنیت ملی» است زیرا اگر برای تامین برخی نهاده های اولیه وابسته به چند کشور خاص باشیم، خطر بهم ریختن بازار داخلی وجود دارد و برای حل این مشکل باید برنامه وزارت جهاد کشاورزی مشخص باشد.
جلیلی افزود: درباره حفظ و بهبود منابع دامی داخل و ذخایر ژنتیکی نیز باید برنامه مشخصی وجود داشته باشد تا این مساله در درازمدت برای کشور ایجاد خسارت نکند. وی موضوع تمرکز مدیریت بازار و تولید محصولات کشاورزی را امری مثبت دانست و از برخی تلاش ها برای بازگرداندن مدیریت بازار محصولات کشاورزی به وزارت صنعت، معدن و تجارت ابراز نگرانی کرد. وی اکنون که این اختیار در حیطه وظایف وزارت جهاد کشاورزی است باید فکر جدی برای به حد اقل رساندن واسطه ها و به تعادل رساندن قیمت ها شود و به گونه ای نباشد که از یک سو تولید کننده محصول خود را به حداقل ممکن قیمت بفروشد و از سوی دیگر مصرف کننده هم آن محصول را با قیمت بسیار بالا خریداری کند.
جلیلی همچنین با اشاره به اینکه شیلات زیر مجموعه وزارت جهاد کشاورزی است بر لزوم استفاده از ظرفیت دریا در شمال و جنوب کشوردر این زمینه تاکید کردو گفت: مدیریت و استفاده بهینه از چنین امکان بزرگی نیاز به برنامه قوی دارد و باید وضع موجود و مطلوب در این باره مشخص شود و برنامه های عملیاتی برای رسیدن به وضع مطلوب ارائه گردد.
نماینده مقام معظم رهبری در شورای عالی امنیت ملی اظهار داشت: در موضوع گیاهان دارویی نیز باید برنامه مدونی داشت تا از این امکان بزرگ به بهترین نحو ممکن برای اقتصاد کشور بهره برده شود. کشور ما به لحاظ وجود برخی گونه های خاص گیاهی و دارویی وضعیت بسیار خوبی دارد و باید تلاش کرد تا در این عرصه نیز مانند صنعت نفت دچار «خام فروشی» نشویم و با بدست آوردن حداکثر «ارزش افزوده» و صادرات محصولات کشاورزی به دیگر کشورها، بتوانیم برای کشور ایجاد ثروت و اشتغال کنیم.
جلیلی در پایان با اشاره به موضوع «تراریخته» نیز گفت: امنیت غذایی فقط «تامین غذا» نیست بلکه «سلامت غذایی» را نیز شامل میشود مسئول سابق سازمان محیط زیست نسبت به محصولات تراریخته موضع منفی داشت اما امروز مسئول جدید این سازمان از محصولات تراریخته دفاع می کند! وزارت کشاورزی باید در این باره موضع مشخص و محکمی داشته باشد و نسبت به این مساله به عنوان یک «مدعی» ورود کند. (گزارش تصویری)