اشراف بر مسائل کشور
رییس جمهور نباید محصور در یک حوزه خاصی بوده و در سایر حوزه ها در بی اطلاعی با مردم عادی فرقی نکند.رییس جمهوری که فقط در سیاست خارجی تخصص و تجربه دارد و یا فقط در کارهای عمرانی تجربه و تخصص دارد و یا فقط در حوزه فرهنگ ورود داشته است شایسته ریاست جمهوری نیست. رییس جمهور موظف به اجرای "قانون اساسی" است .قانون اساسی ای که مجموعه بزرگی است از مسائل عمرانی ، بهداشتی و درمانی ، آموزشی ، سیاسی ، بین المللی ، فرهنگی ، اقتصادی ، اجتماعی ، و ... که رییس جمهور باید تمام آنها را اجرا کند.درست است که رییس جمهور نمیتواند در همه این امور تخصص داشته باشد و باید از مشاوران قوی استفاده کند اما وجود یک حداقلی از اطلاعات و تجربه در هر زمینه ای الزامی است.
حل خیلی از مشکلات کشور نیازمند برنامه ریزی هماهنگ در حوزه های مختلف است .به طور مثال امروز که اقتصاد ما درگیر با تحریم است ، منفک ساختن حوزه اقتصاد از سیاست خارجی معنایی ندارد . مواجهه با معضل تحریم ها وقتی میسر است که یک سری اقدامات اقتصادی در داخل و یک سری اقدامات دیپلماتیک در خارج به طور همزمان و هماهنگ انجام شود و این مسئله رییس جمهوری را می طلبد که در هر دو حوزه تخصص داشته باشد.
دکتر جلیلی به دلیل حوزه وسیع اختیارات و وظایف شورای عالی امنیت ملی اشراف کاملی بر موضوعات و مشکلات متنوع کشور در حوزه های مختلف دارد. دایره وظایف شورای عالی امنیت ملی بسیار وسیع بوده و محدود به یک حوزه خاص نیست.هر آنچه که به امنیت ملی مرتبط شود در حیطه وظایف شوراست.از مسائل سیاست خارجی بگیرید تا سیاست داخلی و مشکلات اقتصادی و اجتماعی و فرهنگی و قومیتی و...
شورای امنیت ملی به دلیل نوع وظایفش در ارتباط مستقیم با نهادهای اجرایی نظام است و از این طریق به مباحث میدانی اجرایی هم اشراف دارد.مثلا مدیریت تحریم ها بر عهده شورای عالی امنیت ملی است.شورا به عنوان اتاق فکر مدیریت تحریم ها با همکاری با بانک مرکزی و وزارتخانه های مثل صنعت و معدن و اقتصاد به نحوه خنثی کردن اثرات تحریم ها می پردازند.لذا جلیلی محصور در حوزه خاصی نیست.او بر مشکلات متنوع و متعدد کشور اشراف دارد.
مدیریت اجرایی قوی
ریس جمهوری باید یک مدیر راهبردی و استراتژیک باشد نه صرفا یک نیروی اجرایی. متاسفانه تفسیری سطحی و عوامانه از کار اجرایی و تقلیل آن به کار "عمرانی" در سطح جامعه وجود دارد.یعنی در افواه عمومی کار اجرایی مساوی شده است با پل ساختن ، جاده ساختن ، آسفالت کردن خیابان و قیچی دست گرفتن و افتتاح پروژه ها. حال آنکه کارهای عمرانی اینچنینی ، تنها بخشی از وظایف رییس جمهور به عنوان رییس قوه مجریه است.
ریاست جمهوری ، فعلی رهبرانه است و راهبردی.یعنی سیاستگذاری و مدیریت در سطح کلان.رییس جمهور باید از بالا حوزه اجرایی کشور را مهندسی و مدیریت کند نه اینکه صرفا به ساخت و ساز پروژه های عمرانی بپردازد.به طور مثال دولت آقای احمدی نژاد در کارهای عمرانی چندین برابر موفق تر از دولت های قبلی کار کرد.پل ها و سدها و جاده های بسیاری ساخت و صدها هزار مسکن مهر به احداث رساند.اما این دولت در بهبود وضع اقتصادی مملکت موفق نبود.چون علیرغم تلاش های شبانه روزی و بی وقفه ( که جای تقدیر فراوان دارد ) در سیاستگذاری های اقتصادی برنامه و طرح قوی نداشت و درنتیجه ناموفق بود.
جلیلی دبیری شورای عالی امنیت ملی را به عهده داشته است. شورای عالی امنیت ملی اتاق بحران نظام است.یعنی هر مشکلی که توانایی حل آن در دستگاه های اجرایی وجود ندارد و تبدیل به بحران میشود ، به شورا آمده و درباره آن تصمیم گیری میشود.مدیریت بحران سخت ترین نوع بحران است و جلیلی به خوبی توانسته بحران های جدی سیاسی ، اقتصادی ، اجتماعی و فرهنگی کشور را حل کند.
اخلاق و تقوا
هدف از انقلاب اسلامی ، برپایی یک حیات معنوی و اخلاقی برای آدمیان است ؛ یک حیات طیبه.هدف حیات طیبه است و باقی مسائل وسیله ای برای رسیدن به آن . اگر عدالت می طلبیم به این دلیل است که بدون آن ، کمال انسانی تحقق نمی یابد.اگر آزادی نیز می خواهیم به همین خاطر است.و نیز هر آرمان متعالی دیگر.
گفته اند " الناس علی دین ملوکهم". تا "ملوک" اصلاح نشوند "الناس" هم اصلاح نخواهند شد. وقتی مسئولان حکومت بی اخلاق باشند ، این بی اخلاقی به مردم رسوخ کرده و جامعه را زخمی می کند.هرچند شاید در ظاهر به چشم نیاید.مسئولین رده بالای انقلاب باید خود اسوه اخلاق و نماد تام و تمام تقوا باشند.آنچنانکه امام پیشین مان بود و امام امروزمان هست.لذا برای گسترش اخلاق و تقوا در جامعه باید مسئولینی باتقوا و بااخلاق به انتخاب کرد.
باید به فردی رای داد که متخلق به اخلاق اسلامی بودن را در عمل به اثبات رسانده باشد .سابقه جلیلی نشان می دهد که هیچ گاه حاضر نشده اخلاق را زیرپا بگذارد.وقتی جلیلی در انتخابات مجلس ششم و هفتم از چپ و راست ، آماج تخریب ها قرار می گرفت؛ سکوت پیشه کرد و حتی اجازه پاسخگویی به این تخریب ها را به اطرافیان خود نداد.امروز نیز ، شاه بیت تاکیدش به ستادهای مردمی ، کنار گذاشتن رویکرد سلبی و پرهیز از تخریب رقباست.او فقط بر کار ایجابی تاکید دارد.
حرف از اخلاق را همه می زنند اما عمل ملاک است . جلیلی تنها کسی است که با علم به عقب افتادن از سایر نامزدها ، تا زمان شروع تبلیغات قانونی ، حتی حاضر نشد یک کلمه در تبلیغ خود سخنی بر زبان براند.دوست و دشمن ، موافق و مخالف ، بر اخلاق و تقوای او معترفند و هیچ کس نتوانسته ادعا کند که جلیلی فردی بی اخلاق و بی تقواست.
اصلاح ساختارهای اجرایی و اداری
هیچ کسی نمیگوید نباید از تولید حمایت کرد ، هیچ کسی معتقد به هدایت نقدینگی به بازار مسکن و سکه و ارز نیست ، هیچ کسی موافق عدم توازن عرضه و تقاضا در بازار نیست.همه میخواهند تورم را مهار کنند ، بیکاری را از بین ببرند ، از تولید ملی حمایت کنند ، کشاورزی را رونق دهند ، به صنعت جان تازه ای ببخشند ، نقدینگی را به سمت تولید هدایت کنند و... اما سوال اصلی این است : چطور میخواهید این کارها را انجام دهید؟
طرح و برنامه اصلی جلیلی "تحول در ساختار ناکارآمد اجرایی - اداری کشور" است.جلیلی جواب این سوال را که چرا با وجود دغدغه حل مشکل تورم ، گرانی ، مسکن ، اشتغال و ارائه برنامه های متنوع از طرف دولت های مختلف برای حل آنها ، این مشکلات هنوز حل نشده ؛ اینگونه پاسخ میدهد که ساختار دولت ناکارآمد است و هر برنامه خوبی در این ساختار بیمار شهید میشود !
او دولت را به یک ماشین تشبیه میکند که روسای جمهور مختلف ، هریک قصد سفر به مقصد خاصی را با آن داشته اند.غافل از اینکه اصلا این ماشین خراب است و راه نمیرود ! ابتدا باید سیستم و ساختار ماشین را اصلاح کرد و سپس تصمیم گرفت که به کدام طرف باید رفت.سه هزار رییس جمهور دیگر با هر میزان توانایی و با هر سلیقه سیاسی هم که به قدرت برسند ، تا این سیستم اصلاح نشود ره به جایی نخواهند برد.
جلیلی مشکل اصلی و جواب سوال "چطور میخواهید بر این مشکلات چندین ساله غلبه کنید؟"را در اصلاح ساختار ناکارآمد و فاسد بوروکراسی میداند.او تنها نامزدی است که اولویت خود را حل این مشکل ریشه ای قرار داده و سایر نامزدها بر کلیاتی چون حل تورم ، بیکاری و ... تاکید دارند.
نکته دیگری که جلیلی بر آن تاکید دارد تزریق فرهنگ بسیجی و جهادی در ساختارهای دولتی است.همچنانکه فرهنگ جهادی و انقلابی بسیجیان در دفاع مقدس ، سبب شد تا در یک ساختار نظامی یکسان نسبت به نیروهای دشمن ، پیروزی های چشمگیری برای ما بوجود آید.فرهنگی که در آن فرمانده به جای اینکه به نیروهایش بگوید "بروید" میگوید "بیایید" !
مقاومت برای پیشرفت
سوالی که مطرح است اینکه چرا آمریکایی ها سی سال دندان بر جگر گذاشتند و ایران را تحریم نکردند؟ آنها حتی کارهای بسیار سخت تر از تحریم مانند جنگ هشت ساله را امتحان کردند ولی به سراغ تحریم های به اصطلاح فلج کننده نرفتند. آیا نمیشد از همان اول انقلاب، ایران تحریم میشد تا برای همیشه کلکش را کند و جماعت غربی را از شرش خلاص کرد؟
پاسخ ساده است.چون تحریم، استقلال اقتصادی می آورد و نظام اقتصادی یک کشور را در برابر خطرات و تهدیدات خارجی واکسینه می کند. وقتی اقتصاد یک کشور واکسینه شد، از پا درآوردن آن بسیار سخت خواهد شد.
شبکه ابرسرمایه دار حاکم بر دنیا که حتی مقامات غربی را هم کنترل و هدایت می کند، نظامی جهانی از اقتصاد وابسته به خود ساخته که اگر شما در این سیستم اقتصادی حل شدید، مثل موم در دستان اربابان اقتصادی دنیا بوده و خواه ناخواه در جهت منافع آنان گام برخواهید داشت و اگر کمی پایتان را کج بگذارید گردن تان را خواهند شکست.
لذا آمریکایی ها به خوبی میدانند که تحریم ها، بازی در زمین ایران است. چون سبب می شود تا ایران یک سیستم اقتصادی مستقل از نظام جهانی بسازد. آمریکایی ها دست به ریسک یا بهتر بگوییم قمار بسیار بزرگ و خطرناکی زده اند. آنها امیدوارند که تحریم ها و فشار اقتصادی در کوتاه مدت، مردم را از نظام جدا کرده و بتوانند از این طریق برای همیشه از شر انقلاب اسلامی راحت شوند.و به خوبی میدانند که اگر این اتفاق در کوتاه مدت نیفتد، در بلند مدت هرگز نخواهد افتاد.چون ایران خود را از سیستم اقتصاد جهانی جداکرده و وقتی جدا شد ضدضربه میشود.
به همین دلیل جلیلی تحریم ها را بهترین فرصت برای استقلال اقتصادی کشور و در نتیجه پیشرفت کشور می داند. او در کمیته مدیریت تحریم های شورای امنیت ملی برای این مسئله برنامه و طرح های جدی کارشناسی ارائه داده است. او نه تنها به دنبال رفع تحریم ها نیست بلکه تحریم ها را بهترین فرصت برای واکسینه کردن اقتصاد کشور از تحریم های خارجی میداند تا دیگر غربی ها نتوانند با تحریم ما را زیر فشار بگذارند.
دغدغه فرهنگی
رهبر معظم انقلاب فرهنگ را سنگر فتح نشده انقلاب میدانند. تعبیر اینچنینی نشان میدهد که در حوزه فرهنگ باید کار انقلابی کرده و جهادی عمل کرد. آنچه که تاکنون در سیاستهای فرهنگی جمهوری اسلامی وجود داشته نگاه تهدید محور و حداقلی به فرهنگ بوده است.ما همیشه بر "نخواسته و نداشته های خود" تاکید داشته ایم نه بر "خواسته ها و داشته های خود". ما مدام مواظب بودیم که مبادا یک محصول فرهنگی تولید شده با مبانی ما زاویه داشته باشد ولی هیچ گاه دغدغه تولید یک محصول فرهنگی برحسب مبانی فکری خود را نداشته ایم. لذا در جهت آزادکردن ظرفیت های عظیم فرهنگی کشور غافل بوده ایم . کشور اکنون شدیدا نیازمند یک رویکرد فرصت محور به فرهنگ در جهت استفاده از فرصتهای فرهنگی مغفول در کشور است.
با توجه به این نکات دکتر جلیلی تنها نامزدی است که در حوزه فرهنگ برنامه جدی دارد. مثلث مسجد، معلم، مادر که جلیلی مطرح کرد نشان دهنده افق دید او در مباحث فرهنگی است.نگاه فرصت محور به فرهنگ به جای نگاه های تهدید محور اولویت اصلی برنامه های اوست.کشف استعدادها و ظرفیت های کشور در عرصه فرهنگ و کمک به شکوفا شدن آنها از مهمترین برنامه های جلیلی است که بر آن تاکید داشته است.
نکته دیگر اینکه بسیاری از مشکلات کشور فرهنگی است حتی اگر در ظاهر چنین نباشد.خیلی از مشکلات اقتصادی ما ریشه در مشکلات فرهنگی دارد. اینکه فرهنگ کار و تلاش در کشور ما ضعیف است، مصرف زدگی و تجمل گرایی شدت یافته، قبح حرام خواری و رباخواری کمرنگ شده، فرهنگ قناعت جای خود را به طمع ورزی داده است و ...
اگر جامعه ای مصرفی و طمع ورز باشد به هیچ وجه سیر نمیشود و لذا کشور مدام مشکل اقتصادی خواهد داشت. چون با فرهنگ طماع جامعه اصلا قرار به سیری و کفاف نیست و همگان مدام حرص جمع آوری ثروت بیشتری را برای خود میزنند.اگر فرهنگ کار و تلاش درکشور نباشد تولید رونق نگرفته و فعالیت های اقتصادی مخرب مانند دلال بازی رونق میگیرد. اگر فرهنگ کار و تلاش نباشد وام های خوداشتغالی به جای ورود به عرصه تولید و کار در مصارف تجملی و بیهوده مصرف میشود.
از این نوع مثال ها در حوزه های دیگر نیز میتوان زد تا اثبات شود که فرهنگ نه یک موضوع در کنار سایر موضوعات که حاکم بر آنهاست.این حاکم بودن فرهنگ بر سایر حوزه ها نکته ای است که از میان نامزدها فقط دکتر جلیلی بر آن تاکید دارد.