عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام در نشست کارگروه مدیریت شهری دولت سایه با جمعی از مدیران شهرداری و اعضای شوراهای اسلامی سراسر کشور گفت: تجارب مثبت و منفی مدیریت شهری در هر دوره نباید بواسطه تغییر مدیران، نادیده گرفته شود.
به گزارش حیات طیبه، جلیلی شکل گیری روند هم افزایی میان شوراهای اسلامی شهر و شهرداری های مختلف در سراسر کشور و استفاده از تجارب یکدیگر را ضروری دانست و افزود: این همکاری ها منجر به کاهش هزینه ها و زمینه ساز تبادل ابتکارات خواهد شد.
وی تصریح کرد: در برخی سالها بودجه عمرانی شش کلانشهر از کل بودجه عمرانی دولت بیشتر بوده است؛ استفاده صحیح و حداکثری از این فرصت ها میتواند خدمت رسانی به مردم در شهر ها را متحول کند.
نماینده رهبر انقلاب در شورایعالی امنیت ملی با اشاره به مباحث مشترک و مهم میان شهرداری ها -نظیر مسئله ماده ۱۰۰- توجه مشترک و ملی برای حل آنها را یک محور مناسب برای تشکیل جلسات برشمرد و گفت: در موضوعاتی نظیر مدیریت منابع، حاشیه نشینی، اشتغال آفرینی، هوشمندسازی و ارتقاء کیفی خدمات شهری نیز میتوان با نگاه ملی و همکاری میان شهرداران شهر های مختلف الگوهای مناسب مدیریتی را گسترش داد.
جلیلی همچنین با اشاره به نتایج بررسی های کارگروه مدیریت شهری در چندین موضوع مشترک میان شهرداری ها، نسبت به افزایش همکاری میان شهرداری های مختلف هر استان و .. ابراز امیدواری کرد.
چالش شهرداری ها در حوزه فرهنگی و اجتماعی: عدم تولید محتوای مناسب و نیروی انسانی متخصص
در ادامه این جلسه، حجت‌الاسلام رفیعی؛ دبیر کارگروه مسجد دولت سایه با بیان اینکه مساجد بستر سازماندهی مشارکت اجتماعی مردم هستند، گفت: از دهه هفتاد به بعد دستگاه ها و نهادهای دولتی برای جذب مشارکت های مردمی تلاش های مختلفی را انجام دادند اما عمده آنها به اعتراف اسناد بالادستی خود این نهادها ناکارآمد هستند.
وی با بیان اینکه اجزای محله شامل سرای محله، مسجد، حسینیه، شورایاری، کلانتری و مدرسه و ... در محلات کنونی ما بصورت جزیره ای هستند و کارآمدی شایسته را ندارند، اظهار داشت: باید ارتباط این نهادها به صورتی باشد که نهادهای مختلف در محله دارای هماهنگی و ارتباط منسجم باشند و ارتباط اینها با مسجد نیز تعریف و مشخص شود.
رفیعی 4 حوزه فرهنگی- اجتماعی، ورزش، محیط زیست و خدمات شهری و ایمنی و مدیریت بحران را از حوزه‌هایی دانست که مساجد میتوانند در آن حوزه‌ها به کمک دولت بیایند.
وی یکی از چالش‌های شهرداری‌ها را در حوزه فرهنگی اجتماعی، عدم تولید محتوای مناسب و عمیق دانست و ادامه داد: کمبود نیروی انسانی متخصص و کارآمد چالش دیگری است که وجود دارد. ریشه این چالش ها برمیگردد به ماهیت عمرانی و خدماتی شهرداری عدم واسپاری حداکثری امور به مردم و ورود به اجرا و تصدی گری. در این حوزه پیشنهاد ما این است که شهرداری ها در هر منطقه فعال ترین مسجد را به محوریت انتخاب کنند و پشتیبانی حداکثری از آنها بشود و امور اجتماعی و فرهنگی را به آنها بسپاریم.
دبیر کارگروه مسجد دولت سایه با بیان اینکه سرای محله قرار بود معاونت ها و بخش های شهرداری را با مردم مرتبط و متصل کند تا مشارکت مردم را جذب و سازماندهی کنند، گفت: این سراها اکنون از اهداف خود بازمانده‌اند، چراکه مردم انگیزه ای برای مشارکت در این نهادها ندارند. کارشناسان شهرداری خود معترف هستند که این نهادها باید مسجد محور بشوند. در شهرهایی که هنوز سرای محله وجود ندارد، از ظرفیت فضای فیزیکی مساجد استفاده شود و در کنار مساجد ساخته شود. با این الگو میتوان سرای محله را در کل کشور با هزینه کم، سرعت بالا و کارایی مناسب ایجاد کرد.
فقدان الگوی نقشه‌نگاری ملی برای ارائه تصویر عمومی از هر شهر
در ادامه، آقای دکتر شعرباف؛ شهردار کرمان با بیان اینکه ما هیچوقت از منظر تمدنی به مزیت های رقابتی شهرهایمان نپرداخته ایم، گفت: الگوی نقشه‌نگاری ملی ما برای پروژه هایی که هر شهر را تبدیل به یک مزیت رقابتی میکند و تصویر عمومی یک شهر را تغییر میدهد چیست؟ ما بررسی نکرده ایم که چه پروژه هایی در سطح ملی تعریف کنیم که بتوانیم تصویر عمومی مناسب و درستی از شهر های مختلف مانند خرمشهر، کرمان مشهد، جزیره هرمز و ... ارائه بدهیم.
وی افزود: در هر کدام از کلانشهر ها یک یا چند پروژه داریم که در سطح ملی طراحی شده است و میتواند تصویر عمومی آن شهر را ترسیم کند. ما باید چند پروژه در سطح ملی طراحی کنیم که دارای زمانبندی باشد، بطوریکه پیشرفت نقطه به نقطه آن از بالا پیگیری و مدیریت شود. در چهارسال آینده میتوان بالغ بر صد پروژه را در این سطح دنبال کرد که نیازمند طراحی و تامین مالی در سطح ملی است.
شهردار کرمان ادامه داد: باید وزارت راه و شهرسازی تیم های ضربتی را تشکیل بدهد که به همکاری تیم های محلی یک به یک این پروژه ها را دنبال کنند. این پروژه ها میتوانند تصویر عمومی شهر را تغییر دهند و پیشران نگاه تمدنی به شهر قرار بگیرند. البته برای این کار نیازمند تغییر در سازوکارهای موجود در شورای عالی شهرسازی، سازمان بازافرینی، کمیسیون ماده 5 شورای عالی شهرسازی و شورای برنامه ریزی استان انجام شود، مثل طرح بافت پیرامون حرم در مشهد مقدس.
شهرداری از وجود نیروی انسانی مازاد رنج می‌برد
در ادامه جلسه کارگروه مدیریت شهری دولت سایه با شهرداران و اعضای شوراهای اسلامی کلانشهرها،آقای مهندس باقری؛ عضو گروه مطالعات شهری فاطر گفت: یکی از مسائل اصلی در شهرداری ها مسئله نیروی انسانی کارآمد است. در حال حاضر مسئله این است که شهرداری ها همزمان از کمبود نیروی انسانی متخصص و وجود نیروی انسانی مازاد رنج می‌برند. بسیاری از این نیروها در ادوار مختلف و با رانت و سفارش و خارج از ضوابط قانونی و بدون رعایت شایسته سالاری و نیاز شهرداری جذب این نهاد شده اند. این مسئله موجب افزایش هزینه ها و کاهش کیفیت خدمات در شهر شده است و از سوی دیگر موجب نهادینه شدن تبعیض و تقویت شکاف طبقاتی شده است.
وی افزود: اگر میخواهیم تحولی در حوزه شهر اتفاق بیفتد، باید نسبت به مسئله نیروی انسانی دقت لازم را داشته باشیم.
توجیه بدنه مدیریت شهری نسبت به ساخت شهر در فضای تمدنی، لازم است
همچنین آقای مهندس نوریان؛ کارشناس حوزه معماری در این جلسه گفت: کالبَد شهر نهایت چیزی است که شهروندان از شهر می‌بینند. نشان دهنده تمدنها در تاریخ هم به نحوی همین کالبد های شهری است.
وی با بیان اینکه کالبد فعلی شهرها وضعیت نابسامانی دارد که پرداختن به آن هم سخت است، اظهار داشت: شهرداری ها باید فهم صحیح از کیفیت کالبدی شهر داشته باشند. ساختارهای شهرداری و نحوه برخوردی که با مردم دارند و نحوه ساخت شهر این را نشان میدهد. لذا برای ساختن شهر در فضای تمدنی باید ابتدا فهم مناسب این در بدنه مدیریت شهری بوجود بیاید.
نوریان ادامه داد: ضوابط و مقرراتی که در حوزه معماری و شهرسازی وجود دارد وضعیت امروز شهر را ساخته است. اراضی و ساختمان های نهادهای عمومی و دولتی فضاهای خلی و سبز دارند که هزینه زیادی برای نگهداری و نگهبانی آن پرداخت میکنند و مورد استفاده هم واقع نمیشوند. میتوان این فضا ها را باز کرد، دیوار آن را برداشت و وارد عرصه عمومی کرد. لایه های شهری ما در اندازه های مختلف یک وضعیت آشفته و فشل دارد که تمایل به حفظ آن به دلیل وجود چالش هایی که زمینه فساد و سود عده ای است را دارد.
وی با بیان اینکه ساختن پروژه های ملی و بزرگ در شهرها لزوما میتواند به تغییر رویه ها در شهر منجر شود، گفت: این پروژه ها بیشتر کاربرد رسانه ای دارد و البته لازم است پروژه هایی ایجاد شود تا تصویر عمومی مناسبی از شهر ها بوجود بیاید. و باید سهم رسانه ای این پروژه ها نیز در ساخت تصویر عمومی شهر حفظ شود.
اگر اولویت مردم هستند، نظام توسعه شهری نیز با متناسب با آنها انتخاب شود
در ادامه جلسه سعید فتحی؛ کارشناس دولت سایه، مهم ترین مساله در توسعه شهری در ایران را انتخاب راهبرد صحیح دانست و گفت: سوال این است که چه کسانی در شهر برای مدیران اهمیت دارند و تلاش آنان باید به چه اهدافی منتج شود. این دو سوال مهم جهت تصمیم گیری در راستای انتخاب راهبرد صحیح توسعه شهری است.
وی افزود: امروزه الگوی های توسعه شهری، پیاده محور شده اند و این الگو در راستای کاهش ترافیک درون شهری و کاهش استفاده از خودرو صورت گرفته است.
فتحی در ادامه گفت: اگر آرامش و برخورداری از زندگی سالم اهالی شهر برای مدیران اولویت داشته باشد باید نظام توسعه شهری در همین راستا انتخاب شود.
هوشمندسازی و تامین مالی پایدار دو اولویت جدی شهرداری‌ها
وی با بیان اینکه امکانات و اصناف در شهرها باید به صورت متوازن تقسیم شوند و درواقع به سمت توسعه متوازن شهر برویم، اظهار داشت: موضوع بعدی، هوشمند سازی شهر است که باید به عنوان قطعه ای از برنامه فوق هوشمندسازی دولت پیگیری شود.
استفاده از منابعی همچون مالیات بر ارزش زمین و همچنین تبدیل کدهای هزینه ای به درآمدی از جمله راهکارهای تامین مالی پایدار شهری است.
درآمد پایدار شهری در دنیا بواسطه مالیات تامین میشود
مهندس وحید عزیزی؛ دبیر کارگروه اقتصادی دولت سایه از دیگر سخنرانان این جلسه بود که گفت: درآمد پایدار شهری در دنیا با استفاده از مالیات های محلی، ایالتی و همچنین مالیات های حوزه مسکن تامین می شود.
وی با بیان اینکه مالیات بر زمین بایر و مالیات بر خانه های خالی تصویب شده است اما اجرا نمی شود، گفت: مالیات از عایدی سرمایه که بوسیله خدمات عمرانی شهری، نصیب صاحب سرمایه می شود از جمله راهکارهای درآمد پایدار شهری است.
عزیزی ادامه داد: شهرداری ها در مجلس می توانند با استفاده از فراکسیون شهرداری ها که بزرگترین فراکسیون مجلس است و بالغ بر 240 نماینده عضو دارد ایفای نقش کنند و قوانین مرتبط با خودشان را تصویب کنند.
مردمی سازی، مهم‌ترین محور مدنظر شهرداری جدید تهران است/ مسجد اولویت ماست
در ادامه، دکتر محمد علی‌نژاد؛ مدیرکل حوزه شهرداری تهران یکی از مهم ترین محورهای توسعه شهری را مردمی سازی دانست و گفت: آنجایی که شهرداری درگیر تعارضات می شود باید ببیند چه چیزی به نفع مردم است چون این مردم اند که روح شهر محسوب می شوند.
وی در ادامه گفت: مسجد در محلات صرفا مکانی جهت ارائه خدمات نخواهد بود بلکه به محلی جهت تصمیم سازی تبدیل می شوند.
علی نژاد با بیان اینکه هر کدام از چالش های مهم حوزه شهری را باید به مثابه یک فرصت نگاه کرد، گفت: تهران باید به منبع و مرجع فناوری هوشمندسازی و تسهیل خدمات شهری برای استفاده سایر کشورهای اسلامی تبدیل شود.
طرح جامع و طرح تفصیلی تهران مورد مناقشه است
همچنین آقای محمدی؛ مدیرکل امور مناطق شهرداری تهران گفت: ما در شهر تهران مواجه هستیم با ده ها هزار رای ماده 100 که قابلیت اجرا ندارند و اگر اجرا شوند تهران مانند یک شهر جنگ زده خواهد شد، زیرا باید بسیاری از اماکن را تخریب کنیم.
طرح جامعی که برای شهر تهران تنظیم شده است و طرح تفصیلی ای که براساس آن آیین نامه اجرایی ابلاغ شده است در مقطعی رخ داده که تمام ظرفیت های شهر ساخته شده است و در عمل طرح جامع و طرح تفصیلی هیچ کارایی ندارند.
وی افزود: تهران با تراکم انسانی بسیار زیاد مواجه است به گونه ای که ماهانه باید 1500 میلیارد تومان حقوق و بالغ بر 1000 میلیارد تومان هزینه نگهداشت پرداخت کند.
محمدی اظهار داشت: مردمی سازی تصمیم گیری های شهرداری باعث می شود که اولویت‌ها و راه حل ها از مردم گرفته شود و دیگر نیاز به تصمیم گیری بالا به پایین نیست.
مشکل تکراری: عدم تصدی‌گری دولت
در ادامه، آقای سعیدی؛ شهردار کرج، مهم ترین مشکل را در حیطه مدیریت شهری، عدم تصمیم گیری واحد و عدم تصدی گری دولت دانست.
وی ادامه داد: اگر به دنبال اسلامی سازی شهرها هستیم باید قوانین شهری را اصلاح کنیم. قوانین فعلی متعلق به دهه 40 است که اصلا مبانی شهرسازی اسلامی نبوده است.
شهردار کرج موضوع مسجدمحوری را مورد اشاره قرار داد و گفت: مسجدمحوری در حوزه شهری بسیار خوب و بجاست اما نه مساجدی که خودشان تخلفات شهری دارند.
مدیریت شهری چشم‌انداز جامع ندارد
همچنین آقای مهندس محمودی؛ عضو شورای شهر اهواز گفت: اهواز از نظر وسعت سومین و یا چهارمین شهر کشور است و از نظر جمعیت آخرین کلان شهر اما با استعداد 9 هزار پرسنل، سه یا چهار برابر حد استاندارد نیروی انسانی دارد.
وی یکی دیگر از چالش های شهرداری‌ها را، عدم وجود سند چشم انداز مدیریت شهری دانست که باعث می شود شهرها به صورت سلیقه ای مدیریت شود.
وی ادامه داد: یکی از مسائلی که اهواز با آن دست و پنجه نرم می کند مشکلات و آلایندگی هایی است که صنایعی همچون نفت و فولاد ایجاد می کنند و با توجه به وضعیت کشور نمی توانند مسئولیت اجتماعی شان را در قبال این موضوعات ایفا نمایند.
رئیس شورای شهر اهواز با بیان اینکه دولت و مجلس باید به راهکاری برای ایجاد درآمد پایدار بیاندیشند، تصریح کرد: شهرداری ها باید بتوانند سر پای خودشان بمانند و گرنه این مشکلات همچنان ادامه خواهد داشت.
در ادامه آقای ناصحی؛ نائب رئیس شورای شهر مشهد با بیان اینکه ما به دنبال مدیریت یکپارچه هستیم و از مدیریت واحد گذشته ایم، گفت: ما اگر نتوانیم در دوره مدیریت فعلی و با هماهنگی بوجود آمده در سران قوا کار کنیم دیگر هیچکس نمی تواند کار کند.
همچنین آقای فرهمندی؛ عضو شورای شهر مشهد گفت: نگاهی که دولت، شهرداری ها را و مجلس، شورای شهرها را رقیب خود می‌دانند باید کنار گذاشته شود.
فرهمندی افزود: طرح تفصیلی را دستگاه دیگری می نویسد و شهرداری باید اجرا کنند در حالیکه منابع درآمدی اجرای این طرح تفضیلی مشخص نیست و حتی درآمد شهرداری نسبت به اجرای این طرح ها منفی است.
در ادامه آقای مهاجری؛ عضو شورای شهر کرج گفت: در مورد نیروی انسانی در شهرداری کرج غالب بودجه صرف هزینه های جاری و حقوق و مزایای پرسنل میشود. برای درآمدزایی در شهرداری ها نیز چالش های زیادی وجود دارد و درآمدهای حاصل از جریمه تخلفات و ... باید اصلاح شود. بحث دیگر موضوع حاشیه نشینی در اطراف شهر کرج است که گره دارد و باید مورد توجه واقع شود.
شوراهای اسلامی بیشتر شورای «شهرداری» هستند تا شورای «شهر»!
آقای آغاجری؛ عضو شورای شهر امیدیه به موضوع مدیریت واحد شهری اشاره کرد و گفت: ناهماهنگی بین دستگاهها در مدیریت شهر مسئله ای است که مردم آن را نمیپذیرند.
وی افزود: در عمل، شوراها بیشتر شورای شهرداری است تا شورای شهر؛ چرا که دستگاه های دیگر در شهر ربطی به شورای شهر ندارند.
آغاجری گفت: کمیسیون ماده 100 محلی برای درآمدهای شهرداری شده است و تمایل به جریمه در این کمیسیون ها است که در نهایت برای شهر هزینه زا است. باید نگاه شهرداری به شهر، شهرسازی باشد نه درآمدزایی.
همچنین سرکار خانم کریمی؛ کارشناس معماری گفت: باید از درخواست جریمه توسط شهرداری ها جلوگیری شود. برخی قوانین این موضوع را توجیه کرده است و این تخلفات را توسعه میدهند. باید این موارد اصلاح شود.
آقای دکتر نوبانی؛ شهردار بندرعباس با بیان اینکه زلزله در بندرعباس خساراتی را به بار آورده ای اما خسارت جانی نداشتیم، گفت: وجود نوار ساحلی در هرمزگان و شهر بندرعباس ظرفیت مناسبی برای سرمایه گذاری دارد که از سرمایه گذاران برای سرمایه گذاری در این مناطق دعوت می‌کنیم.
وی افزود: در شهرداری بندرعباس هم با مسئله نیروی انسانی مازاد مواجه هستیم.
نوبانی با بیان اینکه عوارض آلایندگی را با وجود صنایع بزرگ در بندرعباس دریافت نمی‌کنیم، گفت: پیگیری های زیادی هم شده که نتیجه ای نگرفته ایم و نسبت به این موضوع تقاضای کمک داریم.
وی با بیان اینکه ارزش افزوده این صنایع و شرکت های بزرگ به مجموعه های تهران پرداخت میشود، گفت: سهم ارزش افزوده شهرداری بندرعباس نیز مشخص نیست.