نشست ارائه طرح «شبکه یکپارچه فرآوری و ترابری» با حضور دکتر سعید جلیلی برگزار شد. این طرح به توضیح نحوه ایجاد سیستم یکپارچه حمل و نقل به منظور مقابله با چالشهای مدیریت زنجیره ارزش کشور میپردازد.
عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام با بیان اینکه بسیاری از صادرات به کشورهای همسایه از طریق خطوط حمل و نقلی ایران صورت میگیرد، تکمیل زنجیره ارزش این محصولات و همچنین مواد اولیه تولید داخل را یکی از ضرورتهای کشور برشمرد و گفت: با توجه به ظرفیتهای بالفعلی که در کشور وجود دارد، در زمینه تولید برخی محصولات و صادرات آن به کشورهای همسایه، میتوان به قطب منطقه تبدیل شود.
جلیلی با بیان اینکه بلااستفاده ماندن بخش زیادی از ظرفیت حمل و نقل ریلی و همچنین خامفروشی از چالشهای کشور است، اجرای عملیاتی طرح شبکه یکپارچه فرآوری و ترابری را منوط به تعیین چشمانداز و تعیین اولویتهای فرآوری و صادرات دانست و اظهار داشت: پیش از اجرای کامل این طرح میبایست ابتدا الگوی محدودی از آن در یک یا چند زنجیره فرآوری و ترابری عملیاتی شود تا با بررسی نتایج و میزان استقبال بخش خصوصی، برای گامهای بعدی قدم برداشت.
در ابتدای این جلسه، دکتر تمنایی از دانشگاه صنعتی اصفهان با اشاره به حجم بالای صادرات مواد خام در کشور، میزان صادرات محصولات نهایی و فرآوری شده ایران را مطابق آمار سازمان تجارت جهانی کمتر از 5 درصد از کل صادرات برشمرد و خاطرنشان کرد: میانگین جهانی صادرات محصولات نهایی و فرآوری شده بیش از 50 درصد از کل صادرات است.
تمنایی با اشاره به سهم پایین صنایع بالادستی از اشتغال کشور، حرکت صنعت جهانی را به سمت مشارکت در صنایع پاییندست دانست و اظهار داشت: میزان زیادی از یارانه انرژی کشور در جهت رشد صنایع مادر تخصیص مییابد اما متاسفانه بیش از 90 درصد صادرات در ایران مربوط به مواد اولیه و خام است.
وی در ادامه با مقایسه بهرهوری ناوگان حمل و نقل در کشورهای مختلف، جایگاه ایران در تخصیص ظرفیت شبکه ریلی به افزایش ارزش افزوده را نامطوب خواند و تصریح کرد: مطابق طرح شبکه یکپارچه فرآوری و ترابری، طراحی و تکمیل کریدورهای حمل و نقلی باید با توجه به توسعه صنایع پاییندستی و مزیتهای نسبی کشور صورت بگیرد. این بدان معناست که هر «زنجیره فرآوری و ترابری»، از مبدا تولید مواد اولیه به مقصد صادراتی محصول نهایی طراحی شده و واحدهای صنعتی پاییندستی در مسیر کریدور حمل و نقلی به تکمیل زنجیره ارزش افزوده محصول خواهند پرداخت.
تمنایی نبود ارتباط نظاممند میان اولویتهای توسعه شبکه حمل و نقل و اولویتهای توسعه صنایع پاییندستی را از جمله اهداف طرح یکپارچه فرآوری و ترابری خواند و گفت: این طرح در سه سطح دولت، مدیران اجرایی طرح و متولیان صنایع پاییندستی به همراه شرکتهای حمل و نقل ریلی طراحی شده است که با ایجاد سامانههای اطلاعاتی و زنجیرههای فرآوری و ترابری، به تنظیم روابط میان صنایع بالادستی و پایین دستی به منظور افزایش مشارکت ایران در صنعت جهانی خواهد پرداخت.