دکتر سعید جلیلی در نشستی با موضوع استعدادیابی ورزشی که در ادامه سلسله جلسات کارگروه ورزش دولت سایه برگزار شد، گفت: هیچ کشوری نمی‌تواند بدون شناسایی استعدادهای خود و پرورش آنها، به پیشرفت، جهش و ارتقا دست یابد. پرداختن صحیح به استعدادهای ورزشی میتواند دستاوردهای ورزشی کشور را ارتقا داده و مضاعف کند.
به‌گزارش حیات طیبه، در این جلسه که با حضور کارشناسانی از دانشگاه، وزارت ورزش و جوانان، وزارت آموزش و پرورش و برخی فدراسیون‌های ورزشی برگزار شد، عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام با بیان این نکته که منابع و استعدادهای انسانی اهمیت بیشتری نسبت به سایر منابع ملی دارند، خاطرنشان کرد: در مباحث سخت افزاری اینگونه مطرح است که استعدادهای جغرافیایی در معادن یا سایر منابع ابتدا باید کشف شوند و پس از استخراج، آنها را فرآوری کرد تا بتوان به نتیجه مطلوب رسید. طبیعتا این مسئله در مباحث نرم‌افزاری نظیر کشف و پرورش استعدادهای انسانی در همهٔ زمینه‌ها، دارای اولویت و اهمیت بالاتری است.
وی دراین‌باره افزود: همانگونه که در بحث نفت، گاز و معادن می‌گوییم اینها سرمایه‌های کشور هستند، استعدادهای انسانی، سرمایه‌های بزرگتری هستند که می‌توانند به لحاظ سیاسی، فرهنگی، اقتصادی و به لحاظ ارتقاء سلامت و نشاط جامعه، باعث رشد کشور شوند. اگر کشور بخواهد از استعدادهای مادی خود به بهترین شکل بهره ببرد، راهی جز پرورش و استفاده درست از استعدادهای انسانی ندارد.
نماینده رهبرانقلاب در بخش دیگری از سخنان خود ضمن بیان این نکته که استعدادیابی و پرورش آن مستلزم سازوکارهای قابل اتکاست، تصریح کرد: این دغدغه وجود دارد که مثلا در زمینهٔ ورزش، آیا تیم‌های ملی ما در رشته‌های مختلف، برآیند همهٔ ظرفیت‌ها و استعداد ملی است یا خیر؟ برای آنکه این اتفاق در بهترین وجه رخ دهد، می‌بایست سازوکار صحیح شناسایی و رشد استعدادها با قابلیت اتکا بوجود بیاید.
پرورش گلخانه‌ای یا پرورش استعداد کشف شده؟
دکتر جلیلی، استعدادیابی ورزشی را بهترین راه تقویت ورزش کشور خواند و اظهار داشت: اگر در نقاط مختلف کشور جستجو شود، قطعا متوجه استعدادهایی در ورزش می‌شوید که خیلی جلوتر از دیگران هستند. برای مثال در کوهنوردی؛ یک وقت هست شما می‌خواهید به روش گلخانه‌ای فردی را کوهنورد کنید اما یک وقت است اقتضائات محیطی، زیستی و بومی در یک منطقه کوهستانی، استعداد کوهنوردی را در یک فرد بروز داده است؛ به گونه‌ای که همانند یک ورزشکار حرفه‌ای کوه‌پیمایی میکند.
وی در ادامه رشد حوزهٔ «استعدادیابی ورزشی» را یکی از جنبه‌های پیشرفت در زمینه عدالت اجتماعی برشمرد و ابراز داشت: از جنبه عدالت اجتماعی نیز اگر ملاحظه کنیم، این حق آحاد جامعه است که اگر استعدادی را در درون خودشان می‌یابند، بستری برای پرورش آن وجود داشته باشد.
فدراسیون ورزش دانش‌آموزی را جدی بگیرید
نماینده رهبرانقلاب در شورایعالی امنیت ملی در بخش دیگری از سخنانش با اشاره به فدراسیون ورزش دانش‌آموزی، گفت: با توجه به سازوکار به وجودآمده در وزارت آموزش و پرورش، طبیعی است که سایر دستگاههای ذی‌ربط در وزارت ورزش و فدراسیون‌های ورزشی نیز باید به خروجی این فدراسیون توجه ویژه داشته باشند. وقتی فدراسیون ورزش دانش‌آموزی ما از میان حدود ۲ میلیون دانش‌آموز در یک رشته ورزشی، برای مثال ۲۰ استعداد برتر را معرفی میکند، فدراسیون تخصصی مربوط نیز باید ملزم به همکاری سازنده و استفاده از این استعدادها باشد.
وی افزود: هماهنگی آموزش و پرورش و وزارت ورزش و جوانان در این حوزه میتواند نقش مهمی در پیشرفت ورزش کشور داشته باشد. این موضوعی است که همه از آن بهره می‌برند و میتواند عرصه را برای بقیه افراد نیز باز کند. اگر یک سازوکار عادلانه‌ای به کار گرفته شود، دانش‌آموزی که در مناطق دوردست دارای استعداد ورزشی است، شناسایی شده و میتواند در عرصهٔ ورزش قهرمانی، باعث افتخار شود.
از استعدادیابی ورزشی تا استعدادیابی در سایر عرصه‌ها
عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام، استعدادیابی ورزشی را الگوی استعدادیابی در سایر زمینه‌ها از جمله عرصه هنر خواند و گفت: اگر ما بتوانیم درچند موضوع همانند ورزش -که هم جاذبه لازم را دارد و هم بستر و زیرساختهای آن تا حدودی فراهم است- به یک الگو و سازوکار شایسته برای استعداد یابی دست یابیم، این الگو میتواند پیشگام و پیشران استعداد یابی در سایر عرصه‌ها قرار گیرد.
وی دراین باره افزود: میتوان گفت همان‌طور که توانستید از میان ۲ میلیون دانش آموز ۲۰ نفر ورزشکار نخبه را در یک رشته ورزشی شناسایی کنید، با همین سازوکار و مشابه آن، میتوان از میان ۱۵ میلیون دانش آموز، استعدادهای هنری برجسته را هم پیدا کرد.
نتیجهٔ کار، باید ارزیابی شود
دکتر جلیلی، نتیجه‌محور بودن این فعالیت‌ها را رکن مهمی در ادامه روند استعدادیابی برشمرد و تاکید کرد: بعضی اوقات در کشور ما چارچوب‌ها و تشکیلاتی بوجود می‌آید که فاقد محتوای لازم هستند و نتیجه مطلوب از آنها حاصل نمی‌شود. باید مراقب بود سازوکار استعدادیابی ورزشی در کشور به این آفت دچار نشود. فرایند استعدادیابی آنگاه مفید است که از استعدادهای کشف شده به خوبی استفاده شود.
وی تصریح کرد: ارزیابی همهٔ این فعالیت‌ها وقتی ارزشمند است که مثلا بگوییم از وقتی سازوکار اصلاح شده استعدادیابی در کشور کلید خورده است، عمده افراد تیم‌های ملی ما از این طریق انتخاب می‌شوند و یا به برکت استعدادهای کشف شده، افتخارات ورزشی کشور به میزان مطلوبی ارتقا پیدا کرده است.
جیلی در انتها خاطرنشان کرد: استعدادیابی ورزشی تنها محدود به استعدادیابی قهرمانان نیست؛ چرا که کشف و پرورش استعداد در حوزه مربی‍گری ورزشی نیز دارای اهمیت است. بسیاری از افراد ممکن است خودشان قهرمان نباشند اما قهرمان ساز شوند.
نیازمند تاسیس نظام استعدادیابی یکپارچه هستیم
پیش از سخنان دکتر جلیلی، دکتر سیده فریده هادوی، مدیرکل سابق آموزش‌های پایه و استعدادهای وزارت ورزش و جوانان و عضو هیئت علمی دانشگاه خوارزمی به ارائه نقطه نظرات خود پرداخت.
هادوی، استعدادیابی ورزشی را نظامی برای شناسایی، پرورش، ارتقاء، نگهداری و به کارگیری افراد مستعد با هدف بهینه‌سازی منابع انسانی در حوزه ورزش خواند.
وی درباره وضعیت فعلی استعدادیابی ورزشی در کشور، خاطرنشان کرد: متاسفانه امروزه استعدادیابی ورزشی تنها محدود به انجام چند آزمون یا مسابقه، درآمدزایی‌های فردی یا تبلیغات مدیریتی و اعتبارخواهی سازمانی پیش می‌رود.
هادوی با بیان اینکه جهت رشد حوزه استعدادیابی می‌بایست از روش‌های نوین بهره‌مند شویم، گفت: تا پیش از این در ایران، فرایند شناسایی مستعدین ورزشی صرفا با روش سنتی چشم محک از طریق مسابقات بوده است اما روش‌های نوینی چون مهندسی معکوس (آنالیز مسیر رشد قهرمانان) و روش‌های علمی مبتنی بر علم روانشناسی اختلافی هم اکنون در کشورهای مختلف به کار گرفته می‌شود به برای دستیابی به این هدف، در گام اول نیازمند تهیه بانک اطلاعاتی از دانش‌آموزان خود هستیم.
وی در ادامه با بیان این نکته که استعدادیابی باید به صورت یکپارچه در حوزه‌های مختلف صورت بپذیرد، ابعاد مختلف این فعالیت در حوزه‌های مختلف را تشریح کرد.
رشد اقتصادی از طریق بهبود ورزش قهرمانی در سطح جهانی، دیپلماسی فرهنگی و توجه به بعد نرم‌افزاری قدرت ورزش، نخبه‌سازی در حوزه صنعت ورزش از طریق آموزش و بهبود وضعیت سلامت فکری و جسمی جامعه با اتکا به ابعاد تفریحی ورزش، از جمله حوزه‌هایی است که از نگاه دکتر هادوی، تحت تاثیر مستقیم استعدادیابی ورزشی قرار خواهند گرفت.
دکتر هادوی در جمع سخنان خود تصریح کرد: جهت رسیدن به اهداف کشور در حوزه ورزش، نیازمند تاسیس نظام استعدادیابی یکپارچه بر اساس شناخت اکوسیستم ورزش ایران هستیم. به همین منظور پیشنهاد ما این است که از طریق نهادهای ذی‌ربط به وسیله تدوین اسنادبالادستی و پای کار آوردن مجریان این اسناد بتوانیم در تحقق منافع ملی گامی روبه جلو برداریم.
رویکرد علمی، نیاز ماست
دکتر محمدرضا فضلی رییس مرکز مطالعات و پژوهش‌های راهبردی وزارت ورزش و جوانان با انتقاد از غیرتخصصی بودن مدیریت ورزش کشور به ویژه در حوزه فدراسیون‌ها، تغییر رویکرد ورزش به سمت مدیریت‌های علمی را لازمهٔ پیشرفت برشمرد.
فدراسیون ورزش دانش‌آموزی، قدم اول استعدادیابی ورزشی
پس از ایراد نکات دکتر فضلی، دکترحسین بابوئی رئیس فدراسیون ورزش دانش آموزی کشور به ارائه گزارشی از فعالیت‌های این فدراسیون پرداخت.
وی با بیان چرایی لزوم تاسیس این فدراسیون، تعداد هیئت‌های ورزشی فدراسیون ورزش دانش‌آموزی را به میزان تعداد ادارات آموزش و پرورش در سطح کشور اعلام کرد و گفت: هم اکنون ۷۵۰ هیئت ورزش دانش‌آموزی در کل کشور وجود دارد که متولی برگزاری مسابقات دانش‌آموزی در ۳۰ رشته بوده و با هدف استعدادیابی و نخبه‌پروری ورزشی فعالیت میکنند.
بابوئی روند انتخاب تیم‌های ملی دانش‌آموزی را به ترتیب مسابقات درون مدرسه، منطقه آموزشگاهی، شهر، شهرستان و استان معرفی کرد که بیش از یک سوم دانش‌آموزان سراسر کشور در مجموع رشته‌های ورزشی در مسابقات سالیانه شرکت می‌کتند.
وی افزود: هرساله بیش از ۳۳ هزار معلم تربیت بدنی تحصیلکرده علوم ورزشی در ۱۰۷هزار مدرسه سراسر کشور از میان ۱۵میلیون دانش‌آموز نهایتا افراد مستعدتر را به عنوان تیم برتر برای راهیابی به مرحله کشوری انتخاب می‌گردند که بیش از ۷۰۰ دانش‌آموز خواهند بود. در انتها و پس از برگزاری مسابقات کشوری، این افراد در هر رشته به مسئولین فدراسیون‌های ورزشی کشور و همچنین وزارت ورزش و جوانان معرفی می‌شوند.
بابوئی با بیان اینکه قهرمانی تیم ملی بسکتبال دانش‌آموزی کشورمان در مسابقات آسیایی چین و کسب رتبه سوم مسابقات جهانی استونی از جمله نتایج درخشان فدراسیون ورزش دانش‌آموزی در سالهای اخیر بوده است، چند نفر از چهره‌های مطرح ورزشی به عنوان افراد کشف شده از طریق این فدراسیون را نام برد.
پیشنهاد تشکیل شورای عالی ورزش
در ادامه آقای یوسف گرشاسبی دبیر کمیته مربیان فدراسیون کاراته، اجرای طرح جامع استعدادیابی و تشکیل شورایعالی ورزش کشور را از جمله راهکارهای پیشنهادی در این حوزه برشمرد.
وی همچنین گفت: سازوکار پیشنهادی ما باید به اینصورت باشد که هر دانش‌آموز ایرانی حداقل یکبار در طول دوره تحصیلی خود، ارزیابی استعدادی به صورت علمی و تخصصی گردد.
در بخش‌های دیگری از این نشست، دکتر امیرحسین منظمی مربی اسبق تیم ملی والیبال و عضو هیئت علمی دانشگاه شهید رجایی و دکتر حسین کاظمی‌پور رئیس گروه مطالعات ورزشی مرکز مطالعات وزارت ورزش و جوانان نظرات خود را عنوان کردند.
لزوم برپایی سیستم منسجم در استعدادیابی ورزشی در آموزش و پرورش، فدراسیون‌ها و باشگاه‌های ورزشی از جمله مواردی بود که با آن اشاره شد.
همچنین پیشنهاد تدوین طرح ملی مسیر پیشرفت استعدادهای ورزشی کشور برای سنین پیش از ۷ سال، آموزش آخرین محتواهای علمی-عملی و چارچوب استعدادیابی به کلیه معلمین تربیت بدنی در سطح کشور و واگذاری قانونی مدیریت اجرایی استعدادیابی زیر ۱۸ سال به وزارت آموزش و پرورش از دیگر نکاتی بود که توسط کارشناسان حوزه استعدادیابی ارائه شد.