بسمه تعالی
به گزارش پایگاه اطلاع رسانی دکتر جلیلی، در این نشست دکتر محمود بهمنی رییس سابق بانک مرکزی، سرکار خانم مینو کیانی راد معاون ارزی سابق بانک مرکزی، دکتر مسعود موحدی معاون اسبق وزیر بازرگانی، دکتر مجید کریمی ریزی کارشناس مسایل بانکی، دکتر یونس سلمانی کارشناس اقتصادی، مجید شاکری کارشناس مسایل تحریم و ارز، آصفی کارشناس گمرک و نبی زاده کارشناس اقتصادی حضور داشتند.
در ابتدای این جلسه دکتر جلیلی گفت: هدف از تشکیل این جلسه بررسی مشکلات موجود در بازار ارز و ارائه راهکارهای تخصصی و عملیاتی به مسئولین جهت حل مشکل بازار ارز است.
عضو مجمع تشخیص مصحلت نظام تاکید کرد: کسانی که به برکت مسئولیت‌های مختلف در نظام تجارب مختلف کسب کرده‌اند این تجارب را باید برای اخذ تصمیم درست در اختیار مسئولین فعلی بگذارند. وی افزود: از آنجایی که کشور در یک «جنگ اقتصادی» است لذا باید برای هر سناریوی دشمن یک برنامه از پیش فکر شده داشت.
نماینده مقام معظم رهبری در شورای عالی امنیت ملی تاکید کرد: به نظر می‌رسد ترامپ می‌خواهد با استفاده از ظرفیت‌های برجام و غیر برجام، ابزارهای اعمال فشار بر ایران را زیاد کند و به همین خاطر باید برای چنین فضایی حداکثر پیش بینی و آمادگی را داشت. وی افزود: ۶ سال قبل نیز مانند امروز کشور با مشکل ارز مواجه بود که در آن زمان مجموعه تدابیری اندیشیده شد که با روی کار آمدن دولت یازدهم، بسیاری از این تجارب و تدابیر کنار گذاشته شد. البته این حق هر دولتی است که یک تدبیر قبل را کنار بگذارد اما متاسفانه جایگزین شایسته‌ای هم برای این تدابیر ارائه نشد.
باید تلاش کرد تا در آینده شبیه این مشکلات در بازار ارز تکرار نشود.
جلیلی ادامه داد: امروز پس از ۵ سال از آغاز کار دولت یازدهم نه تنها شاهد ارائه راهکار جدیدی برای حل مشکلات این حوزه نیستیم بلکه شاهد بازگشت دیرهنگام و ناقص به برخی تدابیر گذشته هستیم. وی تاکید کرد: با شناسایی دقیق مشکلات فعلی باید تلاش کرد تا در آینده شبیه این مشکلات در بازار ارز تکرار نشود. نباید یک تصمیم به ظاهر اقتصادی در یک کشور کوچک، بازار ارز در ایران را دچار نوسان کند. باید آماده باشیم تا اثر این قبیل اقدامات را بر اقتصاد کشور در آینده به صفر برسانیم نه آنکه غافلگیر شویم.
جلیلی گفت: امیدواریم با پیش بینی موارد مشابه در آینده، اقتصاد کشور مجددا غافلگیر نشود. وی افزود: اخیرا به نقل از یکی از مسئولین بیان شد که ۸ ماه است جلسات ستاد ویژه اقتصادی را تشکیل نداده‌اند! و حالا مجددا قصد برگزاری این جلسات را دارند که این نشان می‌دهد تحلیل‌های نادرست و خوش بینی‌های نابجا درباره رفتار دشمن تا چه اندازه غلبه داشته است. برخی تحلیل‌های فلج کننده باعث می‌شود تا برخی مسئولین نسبت به آینده پیش بینی درست نداشته باشند و کشور به لحاظ اقتصادی آسیب پذیر شود.
نماینده مقام معظم رهبری در شورای عالی امنیت ملی تاکید کرد: مرداد ماه سال گذشته در یک نشست تخصصی که پیرامون تحریم‌های جدید امریکا علیه ایران تحت عنوان «کاتسا» تصویب شد، آثار این تحریم‌ها را در آینده بر اقتصاد کشور بیان کردم مگر آنکه مسئولان نسبت به آینده پیش بینی درست و اقدام لازم را از هم اکنون اتخاذ کنند اما متاسفانه در همان برهه برخی گفتند کاتسا اصلا تحریم جدیدی محسوب نمی‌شود و اثر خاصی هم بر اقتصاد ما نخواهد داشت! کاش آن حرفهایشان درست بود اما همانها چند ماه بعد حرف خود را پس گرفتند و متوجه شدند.
جلیلی ادامه داد: دشمن دائم علیه ما در حال فعالیت است لذا بهترین کار این است تا یک توصیف صحیح و واقع بینانه از رفتارهای دشمن داشته باشیم و آن را صادقانه برای مردم نیز توضیح دهیم. وی افزود: اگر درک صحیح از جنگ اقتصادی علیه خود نداشته باشیم در آینده موفق نخواهیم شد، لذا باید همچون دوران دفاع مقدس یک تصویر واقعی از حجم رفتارهای دشمن علیه خود به مردم ارائه دهیم تا با کمک ملت و تقسیم کار بین آحاد مردم بتوانیم بر مشکلات غلبه کنیم.
جلیلی تاکید کرد: خاطرنشان کرد: علاوه بر فهم درست رفتارهای دشمن و لزوم پیش بینی صحیح از آینده باید موانع داخلی و سوء مدیریت‌ها را نیز برطرف کنیم و در عرصه اقتصاد یک هم آهنگی و اتحاد کامل بین بخش‌های مختلف اقتصادی کشور وجود داشته باشد تا بتوان بر مشکلات غلبه کرد.
در ادامه این نشست نیز کارشناسان به بیان نکات و نقطه نظرات تخصصی خود پرداختند که اهم آن به شرح ذیل است: برای سیاست گذاری در بازار ارز باید به هر دو محور عرضه و تقاضای ارز توجه شود. در ابتدای دهه ۹۰، عمده مراودات ارزی کشور در سه کشور ترکیه، چین و امارات انجام می‌شد اما هیات حاکمه امریکا بعد از برجام تلاش کرد تا سیاست‌هایی اتخاذ کند که این سه کانال نیز برای ایران محدود شود. چرا پیش بینی‌های لازم برای مواجهه با مشکلات کنونی در ۵ سال گذشته انجام نشده است؟ با توجه به اینکه مشکلات امروز قابل پیش بینی بود.
یکی از دیگر مشکلات کشور مدیریت منابع و مصارف ارز است و منابع ارزی کشور بیش از مصارف آن است. در سال ۹۵ حدود ۳۰ میلیارد دلار قاچاق، خروج سرمایه، تقاضای سفته بازی و تبدیل دارایی به ارز شده است. طبق برآورد در سال ۹۶ این رقم بیشتر است. یعنی ارزی که از کشور خارج شده و بانک مرکزی کنترلی بر آن ندارد. نقشه مبادلات ارزی کشور را از انحصار چند کشور باید خارج و به آن تنوع داد. باید مکانیزم انگیزشی بازگشت ارز صادراتی ایجاد شود و مانند کشورهایی مثل چین مالیات بر خروج سرمایه گذاشته شود. مقامات امارات در سال ۲۰۱۶ اظهار کردند که مالیات بر ارزش افزوده بر مراودات ارزی صرافی‌ها قرار می‌دهند اما از آن زمان تا امروز توجهی به این مساله نشد و پیش بینی لازم برای مدیریت این اتفاق صورت نگرفت. در سال ۹۱ به دلیل مشکلاتی که در دوبی ایجاد شد مصرف ارزی کشور در دوبی از ۶۰٪ به ۳۰٪ کاهش داده شد. بعد از روی کار آمدن دولت یازدهم متاسفانه بازگشت مجدد به همان ۶۰٪ انجام شد. نباید از دام بازار ارز یک کشور کوچک عربی به دام دیگر کشورهای کوچک عربی بیفتیم، این کشورها علاوه بر همراهی با امریکا، زیرساخت تجاری و مالی لازم را نیز ندارند.
پیمان‌های دوجانبه پولی باید توسط مقامات بلندپایه کشورها و بانک‌های مرکزی (نه بانک‌های تجاری) کشورهای مختلف منعقد شود. به نظر می‌رسد منشا اصلی نوسانات ارزی کشور نقدینگی غیر مدیریت شده است و در بلند مدت باید این مساله را حل کرد. متاسفانه از سال ۹۲ و با تغییر دولت، بسیاری از تجارب مفید در حوزه بانک مرکزی و مبادلات ارزی و زیرساخت‌های ایجاد شده کنار گذاشته شد و این مساله منجر به بسیاری از نوسانات ارزی در چند ماه اخیر شد. از قبل از پیروزی انقلاب تا سال ۹۰ هیچ سامانه‌ای برای بخش ارزی کشور وجود نداشت تا اینکه پورتال ارزی و مرکز مبادلات ارزی ایجاد شد. برای ایجاد پورتال ارزی ۵ فاز وجود داشت که دو فاز آن عملیاتی شد و ۳ فاز باقی مانده در حد ایجاد زیرساخت‌ها پیش رفت اما با روی کار آمدن دولت یازدهم تمام این پروژه به طور کامل کنار گذاشته شد. اگر مسئولین بانک مرکزی حتی به زونکن‌های دوره قبل مراجعه کنند، امروز تدابیر بهتری برای اداره کشور در خصوص مبادلات ارزی به خرج می‌دهند.
با ایجاد این پورتال یکپارچگی در کشف اطلاعات دستگاه‌های مختلف ایجاد می‌شد اما از سال ۹۲ به بعد این مزیت‌ها همه به کنار رفت. آقای سیف اخیرا گفت سامانه نیما را از ۲ ماه قبل تازه طراحی کردیم و احتمالا تا ۲ ماه آینده نیز مشغول برطرف کردن اشکالات آن خواهیم بود در حالی که اگر از تجارب و سامانه‌های قبلی استفاده می‌شد، امروز وضعیت مدیریت ارز در کشور بسیار بهتر بود. باید یک مرکز مالی بین المللی ارزی در کشور ایجاد شود. این مرکز می‌تواند نسخه پیشرفته پورتال ارزی کشور شود و بر روی پلت فورم مرکز پورتال ارزی شکل بگیرد. (گزارش تصویری)